نگاهی به کتاب «فرهنگ‌های دیجیتالی: فهم رسانه‌های جدید »

اغلب کسانی که در دهه هفتاد میلادی دوره گذار از نوجوانی به جوانی را سپری کرده‌اند، هنگام در میان گذاشتن تجربیات خود با دیگران به این نکته اشاره می‌کنند که در این دوره شاهد بوده‌اند دنیا به «یکباره» تغییر یافته است. بخش عمده‌ای از این تغییر سترگ به واسطه ابزارهای جدیدی است که در زندگی انسان کاربرد یافته است.رابطه میان ابزارهای جدید ارتباطی و انسان به حدی است که به گفته «ویزر» زندگی امروز انسان‌ها را نمی‌توان بدون این ابزار مجسم کرد. عرصه زیادی از فعالیت‌های روزانه ما، متأثر از ابزارهای دیجیتالی است که به طور عمده، طی سه دهه گذشته شکل گرفته‌‌اند.ما در عرصه فعالیت‌های خصوصی یا اجتماعی خود با وسایلی سروکار داریم که حتی تصور نبودن آنها در ادامه زندگی ممکن نیست. از بارکد درج شده بر پشت یک جعبه مداد رنگی تا گوش دادن به یک موسیقی در آی پاد2؛ از گفتگو در یک فضای مجازی تا دریافت پول از بانک و از تماشای یک تصویر دیجیتالی از دایناسور در سینما تا جستجوی یک خبر در گوگل.تغییرات فنّاورانه، تنها حوزه ابزارهای زندگی مدرن را دربر نمی‌گیرد بلکه فراتر از آن، فهم ما را نسبت به دنیای پیرامون دستخوش تغییر و تحول می‌کند. همان‌ گونه که مک لوهان3 می‌گوید «رسانه‌ها نتایج سیاسی، اجتماعی، فردی، زیبایی‌شناختی، روان‌شناختی و اخلاقی بی‌شماری در زندگی ما به بار آورده‌اند و هیچ کجا از زندگی ما را دست نخورده، بی تغییر و بی تأثیر باقی نگذاشته‌اند.»چنین درکی از تأثیرات شگرف رسانه‌های جدید بر زندگی مدرن مستلزم آن است که از منظری آنتولوژیک4 و اپیستمولوژیک5، یک بار دیگر رابطه میان انسان و رسانه تعریف شود. آنچه ما با رسانه‌‌های جدید انجام می‌دهیم و آنچه رسانه‌های جدید با ما انجام می‌دهند نقطه شروع بسیاری از مباحث دانشگاهی است که در غرب جریان دارد. موضوع اصلی در این مباحث، ماهیت درگذرنده و متحول رسانه‌های جدید نیست بلکه بیشتر این پرسش است که این رسانه‌ها، انسان را به کدام سو می‌برند آیا آن گونه که چپ‌گرایان افراطی می‌گویند، انسان وارد دنیای بی‌هدف متلون و هزارتو شده و خودآگاهی خود را از دست داده است؛ یا برعکس آن گونه که راست‌گرایان قائل به نظریه‌های جهانی شدن می‌گویند، رسانه‌ها افق‌های جدیدی را می‌گشایند تا شاید انسان آزادی و رفاه بیشتری را در قرن جدید تجربه کند.کتاب فرهنگ‌های دیجیتالی، که مجموعه مقالاتی از نویسندگان متخصص در حوزه رسانه‌های دیجیتال است، راهی میانه را برگزیده و با درک این نکته که رسانه جدید، فهمی جدید از دنیا را طلب می‌کند، با کاوش در تأثیرات متقابل این دو، تصویری نو از آنچه به نام «فرهنگ دیجیتال» نامیده شده، پدید آورده است.در این نوشتار، نخست محتوای اصلی کتاب معرفی می‌شود و سپس با نگاهی انتقادی، برخی از مهم‌ترین یافته‌های پژوهشی نویسندگان اثر از منظر مباحث دانشگاهی به چالش کشیده خواهد شد.